1.O kim jest opowieść?
2.Co ten bohater chce osiągnąć?
3.Dlaczego nie może tego osiągnąć?
4.Co robi z przeciwnościami? Jak je pokonuje?
5.Dlaczego to co robi nie działa? Czego tak naprawdę potrzebuje bohater?
6.Jak to się kończy? Zmienia się czy nie zmienia?
Pytania do scenariusza wg Glenna Gersa
Powyższe pytania do historii opowiadanej w filmie są podstawą tworzenia scenariusza filmowego. Każdego scenariusza, każdego filmu. Odpowiedzi na nie stworzą historię, którą autor chce opowiedzieć w filmie.
1. O kim jest opowieść?
Odpowiedź wydaje się prosta – główny bohater scenariusza/filmu. Tylko czy zawsze tak jest? Główny bohater musi zostać przedstawiony w pierwszych 3 minutach filmu. Widz musi jasno wiedzieć kto nim jest. Historia musi toczyć się wokół niego, on musi mieć wpływ na wydarzenia lub odwrotnie, jego działania mają posuwać akcję do przodu. Bohater musi być ten sam przez cały film. Może być to bohater pojedynczy, para, rodzina, albo zbiorowy jak oddział wojska. Ten ostatni to najtrudniejsze zadanie.
Przykład:
W Gladiatorze widzimy w pierwszych minutach postać generała Maximusa walczącego z wrogiem a potem kłaniających się mu żołnierzy. Od razu wiemy kto nim jest.
W Szeregowcu Ryanie to oddział Kapitana Millera jest bohaterem filmu a nie tytułowy Ryan, którego poznajemy dopiero po 105 minutach filmu.
2. Co ten bohater chce osiągnąć?
Odpowiedź na to pytanie odda główny temat filmu. Do 15 minuty scenariusza/filmu musimy wiedzieć, czego on chce, co jest motorem jego działań, do czego będzie dążył. To może być coś co chce zdobyć, albo coś czemu chce przeciwdziałać, coś chce udowodnić.
Przykład:
Gladiator – Maximus chce spokoju, chce wrócić do domu, do rodziny, nie chce już walczyć, ma dość wojny. Nie chce się mieszać w politykę, nie chce władzy.
Szeregowiec Ryan – oddział Kapitana Millera ma do spełnienia misję ratunkową, musi odnaleźć szeregowca Ryan, który jest za linią wroga w trakcie najcięższych walk w Normandii i sprowadzić go bezpiecznie poza linię frontu, tak naprawdę chcą jak najszybciej zakończyć swoją misję, żeby zrobić coś ważniejszego, walczyć z Niemcami w wojnie.
3. Dlaczego nie może tego osiągnąć?
Odpowiedź na to pytanie kreuje całą akcję w filmie. To przeciwności stające na drodze bohatera wyznaczają mu drogę, sposób jej pokonywania, będą napędzały bohatera
Przykład:
Gladiator – Maximusowi zostaje mu odebrana wolność, staje się niewolnikiem, gladiatorem a jego rodzina zostaje zabita.
Szeregowiec Ryan – po pierwsze żołnierze z oddziału kapitana nie wierzą w swoją misję, po drugie na ich drodze stają Niemcy, po trzecie Ryan nie chce zostać uratowany.
4. Co robi z przeciwnościami? Jak je pokonuje?
Jak wspomniałam wcześniej sposób pokonywania przeciwności, które stanęły na drodze bohatera to będzie cała akcja tocząca się w filmie, ich pokonywanie będzie osią narracyjną filmu. Opis pokonywania tych przeciwności stanowi 2/3 filmu.
Przykład:
Gladiator – walczy na arenie zdobywając na nowo respekt, przyjaciół oraz możliwość przeciwstawienia się Commodusowi
Szeregowiec Ryan – walczą z hitlerowcami, zdobywając kolejne miasta i miasteczka, żeby obronić Ryana muszą obronić most na rzece Merewe, dzięki czemu szala całej wojny przechyli się na stronę Aliantów (to jeden z dwóch ostatnich ocalałych mostów).
5. Dlaczego to co robi nie działa? Czego tak naprawdę potrzebuje bohater?
Odpowiedź na te pytania powie nam czym różnie się to od czego wychodził bohater, od tego z czym kończy. Działania bohatera nie koniecznie prowadzą go do uzyskania celu. To co bohater chce osiągnąć, wcale nie musi się okazać dla niego najlepsze. Pytanie drugie mówi o planach bohatera, pytanie piąte mówi o tym, co tak naprawdę może pomóc bohaterowi osiągnąć jego cel.
Przykład:
Gladiator – Maximus musi pokonać Commodusa, który nielegalnie zdobył władzę w Imperium, zabijając Marka Aureliusa, dzięki temu zaprowadzi porządek w Rzymie i będzie spokój mógł zapanować także w jego duszy. Tylko on może tego dokonać, bo to jego Makus Aurelius namaścił na dowódcę.
Szeregowiec Ryan – odział w tym sam kapitan musi uwierzyć w swoją misję, że zasada jeden za wszystkich, wszyscy za jednego, to najważniejsze co pozwala zwyciężyć wojnę.
6. Jak to się kończy? Zmienia się czy nie zmienia?
Odpowiedź na pytanie jak chcemy zakończyć opowieść jest kluczowa, bo pchnie akcję, historię w konkretną stronę. Koniec określi, co bohater osiągnął, czy to co chciał osiągnąć, czy to co było dla niego najlepsze w ostatecznym rozrahunku. Koniec odpowie nam na pytanie, czy bohater przeszedł przemianę i „zwyciężył”, czy osiągnął swój pierwotny cel, ale tym samym „przegrał”. Czy wyszedł poza swoją małość, swój egocentryzm i stał się prawdziwym bohaterem, czy skupił tylko na własnych potrzebach. Czy film daje nadzieję, spełnienie widzowi, czy będzie to jedynie nauczka dla bohatera i widza.
Przykład:
Gladiator – Maximus pokonuje Commodusa, ale nie dla władzy, tylko dla siebie, dzięki temu może spokojnie umrzeć i połączyć się ze swoją rodziną w zaświatach, zostawia jednak rządy w dobrych rękach Lucilly i jej syna, który jest prawdopodobnie synem Maximusa.
Szeregowiec Ryan – kapitan Miller prawie z całą swoją drużyną ginie, ale giną za coś, za większe dobro, lepszą sprawę, obronili most, oddali swoje życie za jednego szeregowca, ale także za tysiące innych szeregowców, którzy dzięki nim mogli wygrać wojnę i wrócić do domów, ich poświęcenie miało większy sens.
Ale w ogóle dlaczego te pytania są takie ważne? Czy nie można stworzyć innych pytań? Czy historia może być opowiedziana w zupełnie inny sposób, przez inny pryzmat. Odpowiedź brzmi – do tego przyzwyczaił nas język filmu istniejący od ponad 100 lat, który został oparty na języku literatury, która ma ponad 2 tysiące lat. Tego widz oczekuje, nawet jeśli tego nie wie. Tylko takie prowadzenie narracji daje widzowi możliwość przeżycia katharsis. Dzięki tak skonstruowanej opowieści widz dzięki głębokim przeżyciom rozładuje swoje silne uczucia czego wynikiem będzie nowe lub powtórzone doświadczenie a także zrozumienie i/lub pogodzenie się z własnym losem. Dlatego po filmie wychodzimy zbudowani mając siłę do przenoszenia gór lub zdołowani, przygnębieni losem ludzkim. I już. Inna forma scenariusza i filmu, to dekonstrukcja, którą zrozumie jedynie wyrafinowany widz znający zasady, albo będzie to porażka filmowa.
